نشست تیر بتنی

برخی اوقات سقف های تیرچه بلوک یا تیرهای بتنی به دلیل نیروهای وارد بر آن ها مدتی پس از بارگذاری دچار تغییر شکل شده که به شکل نشست تیر نمایان می شوند که ادامه روند بهره برداری از آن مستلزم مقاوم سازی تیر بتنی است و در غیر اینصورت سازه با مشکلات متعددی رو به رو خواهد شد. شکم دادن این المان یکی از شکل های متداول خرابی تیر است که معمولا ناشی از نشست تیر بوده و حاصل بی توجهی مجریان و عدم در نظر گرفتن خیز منفی حین ساخت است. البته لازم به ذکر است که عواقب نشست تیرهای بتنی معمولا از نوع خسارات سازه ای نبوده اما عدم تعمیر آنها در دراز مدت می تواند سبب ایجاد اختلال در سازه خواهد شد و حتی ممکن است بهره برداری با درب ها و پنجره های ساختمان را با مشکلات مواجه کند. علاوه بر این، نشست تیر ممکن است سبب ترک در دیوار و سایر اجزای بتنی سازه شود و بی توجهی به تعمیر آن، گسترش خسارات را به دنبال داشته باشد.

نشست تیر بتنی در آیین نامه ها

در بند ۹-۱۲-۱-۶ مبحث ۹ صفحه ۱۶۱ آیین نامه ها به نشست تیرهای بتنی پرداخته شده است. براین اساس خیز اولیه در نظر گرفته شده برای تیرها و دال هایی با دهانه ی بزرگ باید به گونه ای باشد که قادر باشد در دراز مدت تغییرات ناشی از بارهای مرده را جبران کند. براساس موارد مندرج در نشریه ۵۴۳ و ۹۴، حین اجرای تیرهای بتنی باید خیز مناسبی به طرف بالا در آنها ایجاد شود تا پس از تکمیل سقف و اعمال بارهای مرده به تیر، خیز ابتدایی به حالت طبیعی بازگردد. مقدار دقیق خیز منفی لازم برای پیشگیری از نشست تیرها معمولا بصورت تجربی در نظر گرفته می شود اما براساس برخی نتایج بدست آمده، به ازای هر متر طول دهانه، ۲ میلی متر خیز منفی در نظر گرفته میشود. همچنین در این آیین نامه عنوان شده که، هنگام شمع کوبی خیز مناسبی برابر با ۱/۲۰۰ به سمت بالا در نظر گرفته می شود تا پس از بارگذاری، خیز منفی اصلاح شده و سقف مسطح شود. بصورت دقیق می توان گفت براساس نشریه ۵۴۳ و ۹۴، به ازای هر متر دهانه به ترتیب ۳ و ۵ میلی متر خیز منفی در نظر گرفته میشود. البته مقدار بار اعمال شده به تیرها نیز در خیز منفی موثر خواهد بود، به این ترتیب انتظار می رود برای تیرهایی که در معرض نیروهای بیشتری قرار دارند، خیز منفی بیشتری در نظر گرفته شود.
خیز منفی در نظر گرفته شده برای این المان ها نباید کمتر از مقادیر ذکر شده در نظر گرفته شود و در غیر اینصورت شاهد خیز مثبت تیرها پس از بارگذاری خواهیم بود. البته بیش از حد در نظر گرفتن خیز منفی نیز یک ضعف اجرایی مهم تلقی خواهد شد. بنابراین ضروری است در چنین مواردی با کمک نیروهای متخصص و براساس آیین نامه های مندرج عمل کرد.