شاقول بودن ستون یکی از انواع خرابی ستون است که کنترل اجرای سازه های فلزی امری ضروری است که عموما بدلیل سهل انگاری ، قصور و عدم آگاهی در نظر گرفته نمی شود و به آن بی توجهی می شود که در ادامه منجر به وجود ستون های ناشاقول در سازه می شود .
عواقب ناشاقول بودن ستون چیست ؟ حداکثر میزان ناشاقولی مجاز ستون ها چقدر است ؟ چگونه می توان ناشاقولی ستون ها را اصلاح کرد ؟ این ها همه سوالاتی است که درباره ناشاقولی ستون ها پیش می آید . بسیاری از مجریان ساختمانی به ناشاقولی بودن ستون ها توجهی نمی کنند و عواقب آنرا برای سازه در نظر نمی گیرد . برخی از مجریان کم تجربه با اصلاح وضع ظاهری ستون از طریق اجرای نمای ستون مثل (آجر،بلوک،گچ و ...) شاقول سعی در پوشاندن ایراد سازه ای ستون ها دارند در حالیکه ناشوقلی ستون می تواند سبب آسیب پذیری سازه در برابر عوامل مختلفی گردد بنابراین ضروری است تا اقدامات لازم جهت ترمیم ستون های ناشاقول در دستور کار قرار گیرد.

رفتار سازه ها بصورت خطی است و وجود ستون ناشاقول در سازه رفتار سازه را از حالت خطی خارج می کند و به رفتار غیر خطی تبدیل می کند ، عموما بیشترین احتمال ایجاد ناشاقولی در محل اتصال ستون به ستون و وصله ستون ها به یکدیگر است در چنین نقاطی بدلیل ایجاد لنگر مضاعف در محل اتصال که مقدار آن از لنگر مقاوم داخلی بیشتر می باشد، ناپایداری و کمانش ستون را در پی دارد . در واقع می توان گفت ناشاقولی ستون منجر به افزایش خطر ناپایداری ناگهانی در سازه می گردد.

حداکثر میزان ناشاقولی ستون ها بر اساس بند ۱۰-۴-۶-۸ آیین نامه ها تا طبقه بیستم به ازای هر طبقه برابر ۱۱/۵۰۰ ارتفاع حداکثر ۲۵ میلی متر به سمت نما و ۵۰ میلی متر به سمت داخل سازه می باشد . برای اندازه گیری ناشاقولی سازه می توان از دو روش استفاده کرد : روش سنتی (بوسیله ی شاقول بنایی)، روش پیشرفته (بوسیله انواع دوربین ها)

الف) اندازه گیری ناشاقولی ستون ها به روش سنتی : در روش اندازه گیری شاقولی ستون ها با شاقول بنایی لازم است شاقول بودن ستون ها در هر طبقه کنترل شود و بعد در صورت شاقول بودن عملیات بتن ریزی همان طبقه انجام شود . یکی از اشتباهات رایج در این زمینه عدم کنترل طبقه طبقه سازه است ، در واقع برخی از ناظرین به سنجش شاقول بودن ستون ها طبقه ی همکف به استفاده از شاقول اکتفا می کنند و سایر طبقات را بصورت چشمی کنترل می کنند و در آخر دستور بتن ریزی طبقات را صادر می کنند که امری غلط می باشد ،‌برای کنترل ستون های هر طبقه بهتر است هموار یک شاقول به همراه خود داشته باشید .

ب) اندازه گیری ناشاقولی ستون بوسیله دوربین پیشرفته : در کنترل ستون به این روش از دوربین تئودولیت استفاده می شود . برای استفاده از این دوربین ها لازم است آن را بصورت موازی و در فاصله ی نزدیکی از لبه ی ستون ها مستقر کنید و سپس تلسکوپ را چرخانده و به سمت پایین بیاورید ،‌ در این شرایط اگر سطح مقاطع بالا و پایین ستون یکسان باشند ،‌در صورت ناشاقولی اختلافی ما بین تار عمودی دوربین و لبه پایین ستون خواهید دید ،‌این اختلاف به سهولت قابلیت علامت گذاری و اندازه گیری را دارد و میزان آن باید به حد مجاز باشد ضمنا در صورت عدم برابری در سطح مقطع بالا و پایین ستون می توان مقدار اختلاف را با استفاده از روش های مثلثاتی محاسبه کرد.

در صورتیکه میزان ناشاقولی ستون ناچیز باشد می توان بوسیله ی آچار یا جک از مقدار آن کاست و آنرا اصلاح کرد و اگر میزان ناشاقولی ستون زیاد باشد از دستگاهی به نام تیفور جهت کاستن از میزان ناشاقولی و نزدیک کردن آن به حد مجاز استفاده می کنند . استفاده از تیفور جهت اصلاح ناشاقولی و مقاوم سازی ستون به این شکل است که اطراف ستونی که ناشاقولی دارد سیم بکسل کشیده می شود و انتهای دیگر همزمان به یک یا چند ستون دیگر متصل می شود ، ‌در واقع روش کار تیفور همانند جرثقیل است و ستون ها را به سمت خودش میکشد . پس از شاقول شدن ستون در این روش ، بلافاصله تیر را به ستون جوش میدهند به بیان دیگر وجود سختی محوری در تیرها مانع بازگشت ستون به حالت اول می شود و میزان تغییر مکان ستون را محدود می کند . در نهایت پیش از حصول اطمینان از شاقول بودن ستون ها ، عملیات بتن ریزی را انجام ندهید.