درز انقطاع
درز انقطاع
درز انقطاع به منظور پیشگیری از وارد شدن آسیب به ساختمان‌های مجاور یکدیگر طراحی شده اند. درز انقطاع یکی از انواع درزهای ساختمانی است. عموما حرکت ساختمان ها به دلیل قرارگیری سازه ها به شکل ثابت، محدود شده است. به همین دلیل لرزش های ایجاد شده در ساختمان باعث سبب ایجاد تنش می گردد. برای حل این مشکل، فاصله ای مشخص بین ساختمان های مجاور یکدیگر در نظر می گیرند که به آن درز انقطاع گفته می شود.درز انقطاع چیست؟
انقطاع به معنای جدا کننده است بنابراین درز انقطاع ساختمان به فاصله ی جدا کننده ی دو ساختمان اشاره می کند. درز انقطاع فضایی است که با هدف ایجاد فاصله بین ساختمان های مجاور طراحی شده است. ایجاد درز انقطاع در سازه مانع از وارد شدن آسیب مضاعف در اثر برخوردار مجدد ساختمان ها بهم خواهد شد. لازم است درز انقطاع در تراز هر طبقه دست کم با ۱/۱۰۰ ارتفاع آن تراز از روی شالوده برابر باشد.
محاسبه درز انقطاع
معیارهای مختلفی در محاسبه ی درز انقطاع حائز اهمیت است. با این وجود ارتفاع ساختمان یکی از مهم ترین فاکتورهای مؤثر محاسبه ی درز انقطاع محسوب می شود. به گونه ای که با توجه به استاندارد ۲۸۰۰ محاسبه ی مقدار درز انقطاع برای ساختمان هایی که بیشتر از ۸ طبقه هستند با ساختمان هایی که کمتر از ۸ طبقه باشند، تفاوت خواهد داشت.درز انقطاع در ساختمان های کمتر از ۸ طبقه
مطابق ضوابط مربوط به درز انقطاع در استاندارد ۲۸۰۰، هنگام اجرای ساختمان لازم است مقدار درز انقطاع پیش بینی شود و براساس آن فاصله ی دو ساختمان از یکدیگر لحاظ شود. بنابراین در ساختمان هایی که حداکثر دارای ۸ طبقه باشند، باید فاصله هر طبقه از مرز زمین کناری حداقل ۰۰۵/۰ ارتفاع آن طبقه از روی تراز پایه در نظر گرفته شود.درز انقطاع در ساختمان های بیشتر از ۸ طبقه
با توجه به ضوابط مندرج در استاندارد ۲۸۰۰، درز انقطاع بین سازه های مجاور در ساختمان های مهم یا بلندتر از ۸ طبقه از طریق تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح در طبقه و با در نظر گرفتن پی دلتا محاسبه می شود. بنابراین بعد از محاسبه ی تغییر مکان برای هر دو سازه یا ساختمان می توان جهت محاسبه ی درز انقطاع از جذر مجموع مربعات دو عدد بدست آمده استفاده کرد.تفاوت درز انبساط و انقطاع
شاید برای شما هم سوال باشد که تفاوت درز انقطاع و درز انبساط در چیست؟ بطور کلی به منظور پیشگیری از وارد شدن خسارات و کاهش شدت خرابی های ناشی از ضربه ی ساختمان های مجاور به یکدیگر در اثر حوادث مختلف نظیر زلزله خصوصا در سازه هایی که ارتفاع آنها بیش از ۱۲ متر یا ۴ طبقه هستند، از درز انقطاع استفاده می شود. بنابراین می توان گفت درزهای انقطاع در تفکیک ساختمان های مجاور از یکدیگر نقش دارند. درز انقطاع را عموما با مصالحی که از مقاومت پایینی برخوردار هستند پر می کنند. در مقابل درز انبساط به منظور پیشگشیری از وقوع آسیب های ناشی از انقباض و انبساط بر اثر تغییر دما تعبیه می شود. علاوه بر این، درزهای انبساط راه حل مناسبی برای پیشگیری از اعمال بار از ساختمان های قدیمی به ساختمان های جدید الاحداث محسوب می شود. ابعاد درز انبساط با توجه به تعداد طبقات یک ساختمان، مصالح بکار رفته و شرایط اقلیمی آن منطقه برآورد می شود. لازم بذکر است که تعبیه ی درز انبساط در تمام ساختمان های فلزی که طول آنها بیش از ۵۰ متر باشد در نظر گرفته می شود. درز انبساط نیز همانند درز انقطاع قابلیت پر شدن دارد. برای پر کردن درزهای انبساط از مصالحی استفاده می شود که قابلیت ارتجاعی بالایی داشته باشند.پوشش درز انقطاع
ایجاد پوشش درز انقطاع یکی از موارد مهم در تعبیه آنها محسوب می شود. در صورت عدم پیش بینی پوششی مناسب برای درز انقطاع، مشکلات متعددی برای سازه و ساکنین آن ایجاد می شود. چرا که درزهای انقطاع مناسبی برای تجمع پرندگان و حشرات و لانه گزینی آن ها محسوب می شود که به مرور زمان سبب تجمع مواد مضر و آلوده برای ساختمان و ساکنین خواهد شد. علاوه بر پوشش درز انقطاع سبب بهبود وضعیت ظاهری سازه خواهد شد.در ادامه به روش پوشش درزهای انقطاع خواهیم پرداخت.
پوشش درز انقطاع با ورق های گالوانیزه
ورق های گالوانیزه یکی از پوشش های درز انقطاع هستند که با توجه به ابعاد آن و وضعیت ساختمان آماده سازی می شوند. ورقه ای گالوانیزه پس از آماده سازی و تعبیه با استفاده از تجهیزاتی مختلفی در محل درز انقطاع تثبیت می شوند. به منظور افزایش زیبایی سازه می توان از ورق های گالوانیزه ی رنگی استفاده کرد یا پس از استفاده با توجه به معماری ظاهری سازه آنها را رنگ آمیزی کرد. در این راستا بسیاری پس از اجرا ورق های گالوانیزه به روی آن رنگی مشابه سنگ یا اجرا می زنند تا با نمای سازه غیر قابل تمایز باشد. ورق های گالوانیزه در برابر زنگ زدگی از مقاومت بالایی برخوردار بوده و عمر تقریبی آن ها، ۱۵ سال برآورد می شود.
پر کردن درز انقطاع
پیشنهاد می شود برای حفظ زیبایی محیط و پیشگیری از خطرات احتمالی برای انسان ها و سایر موجودات، درزهای انقطاع با مصالح مناسب پر شوند.براساس بند ۱-۴-۱ استاندارد ۲۸۰۰، جهت پر کردن درز انقطاع می توان از پرکننده ها یا فیلرها استفاده کرد. برای پر کردن درز انقطاع یه هیچ وجه نباید از مصالح بنایی و بتن استفاده کرد. علاوه بر این توصیه می شود از یونولیت برای بستن درزهای انقباض استفاده نگردد چرا که یونولیت ها با تابش آفتاب و بارش باران دچار انقباض شده و محل اصلی خود خارج خواهند شد. پرکننده های مورد استفاده برای درزهای انقطاع می توانند حاوی الیاف گیاهی، لاستیک، ترکیبات آسفالتی، چوب پنبه و سایر موادی باشند که حالت انعطاف پذیر دارند. بطور کلی موادی که برای پر کردن درز انقطاع مورد استفاده قرار می گیرند باید از ویژگی های زیر برخوردار باشند:
۱-شکل گیری در درزها
۲-دارای خاصیت ارتجاعی و انعطاف پذیری
۳-عدم امکان اتصال با درز
۴-دارای دوام و ماندگاری زیاد
درز انقطاع در حالت های خاص
در صورت عدم وجود ساختمان مجاور یا در دسترس نبودن مشخصات آن هنگام بنای سازه می توان حداقل فاصله هر طبقه ساختمان از زمین مجاور را برابر ۷۰ درصد مقدار تغییر مکان جانبی غیرخطی طرح در نظر گرفت.نکات اجرای درز انقطاع
۱-برای کسب اطمینان از اجرای درز انقطاع بهتر است درز انقطاع در پلان های معماری، سایت پلان، پلان های تیر ریزی سازه و جزییات خاص مربوط نمایش داده شود.۲-درز انقطاع در ستون ها و دیوارهای برشی باید در تمام طبقات از پایین تامین شود بنابراین لازم است به ابعاد ستون ها از پایین تا بالای ساختمان ها توجه شوپ بویژه ستون هایی که بصورت پیوسته و یکسره اجرا می شوند.
۳-در نظر گرفتن درز انقطاع در ساختمان ها بسیار حائز اهمیت است به‌طوریکه در بسیاری از اوقات شهرداری توجه خاصی به آنها دارد.
۴-در صورت عدم رعایت درز انقطاع توسط ساختمان مجاور لازم است ناظر ساختمان کلی ملاحظات و ضوابط فنی و حقوقی را پیش از اجرای سازه در نظر بگیرد.
نگهداری درز انقطاع پس از اجرا
براساس بند ۲۲-۳-۳-۴ مقررات ملی ساختمان در سازه های فولادی و بتنی باید وضعیت موجود در درزهای انقطاع بطور مکرر به خصوص پس از وقوع زلزله مورد بازبینی و بررسی قرار بگیرند تا خسارات و آسیب های ناشی از ضربه ی دو ساختمان مجاور به یکدیگر را به کمترین مقدار ممکن برسانند.درز انقطاع در فونداسیون
درز انقطاع تا کجا ادامه دارد؟ در پاسخ به این سوأل باید گفت عموما نیازی به ادامه دادن درز انقطاع تا انتهای فونداسیون نیست و می توان انتظار داشت که دو ستون تفکیک شده از یکدیگر بوسیله ی درز انقطاع از فونداسیون مشترکی برخوردار باشند. با توجه به اینکه فاصله ی درز انقطاع با توجه به ویژگی های سازه متفاوت خواهد بود، فونداسیون ساختمان نقشی در ضربه نخواهند داشت. البته باید توجه داشت که در صورت اجرای درز انقطاع و درز انبساط به صورت همزمان، امتداد درز تا انتها ضروری خواهد بود.
عدم استفاده از درز انقطاع ساختمان
استفاده از درز انقطاع ساختمان جهت پیشگیری از خرابی سازه حین زمین لرزه از اهمیت زیادی برخوردار است. چرا که هنگام زمین لرزه ای نیروی ایجاد شده از برخوردار ساختمان ها به یکدیگر مقدار زیادی بوده و برآورد مقدار دقیق آن امکان پذیر نمی باشد. برخورد ساختمان های مجاور یکدیگر می تواند به دلایل مختلفی از جمله نامنظمی هندسی، روان گرایی خاک و جا به جایی بیش از حد ساختمان ها رخ دهد. به همین دلیل محاسبه ی مقدار مورد نیاز درز انقطاع و ایجاد آن بین دو ساختمان در مجاورت یکدیگر تا حد زیادی مانع از گسترش آسیب ها وارد بر سازه شده و هزینه های مربوطه را کاهش دهد. محاسبه و ارزیابی نیروهایی ناشی از برخورد دو ساختمان به یکدیگر می تواند با نرم افزار SAP شبیه سازه شود. در شبیه سازی مورد نظر، ساختمان ها مدل سازی شده و اثر ناشی از برخوردار سازه با یکدیگر با در نظر گرفتن یک فاصله بین آنها مدلسازی شده و به صورت خطی و غیر خطی تحلیل می شوند.ضرورت وجود درز انقطاع ساختمان
ضرورت وجود درز انقطاع به منظور پیشگیری از برخورد دو سازه ی مجاور با یکدیگر و خسارات ناشی از آن است.با رجوع به آیین نامه ی ۲۸۰۰ قانون مقررات ملی وجود درز انقطاع تنها در ساختمان هایی ضروری است که ارتفاع آنها بیش از ۱۲ متر بوده یا حداقل ۴ طبقه داشته باشند.