خیز دال

زمانی که دال ها و سقف های بتنی به عنوان یک عضو اصلی در سازه تحت فشار بارهای مرده و زنده قرار می گیرند می توانند به واسطه ی این فشار ها تغییر حالت دهند و دچار انحراف بشوند، تغییر شکل سقف ها و دال های سازه عموما منجر به ایجاد حداکثر تغییر شکل در مرکز دال می شود. خیز دال و سقف می تواند علاوه بر ایجاد مشکلاتی در بهره برداری از سازه سبب ایجاد تغییرات در اجزای غیر سازه ای ساختمان مثل خروج درها و پنجره ها از مکان اولیه آنها شود. برای ترمیم خیز دال راه های مختلفی وجود دارد برای مثال گاهی پیش از اجرای دال ها و در مرحله ی طراحی دال، اندکی خیز منفی برای دال ها در نظر می گیرند تا پس از اجرای نواحی مورد نظر و وارد شدن بارهای مختلف به آن خیز منفی اجرا شده اصلاح گردد و به حالت استاندارد خود برسد. سایر روش ها برای ترمیم بتن و اصلاح خیز دال نظیر Injecta و Strata پس از بهره برداری از سازه قابلیت اجرا دارد.

کنترل خیز دال بتنی

در صورتیکه در المان های خمشی سازه از جمله دال های بتنی خیز های بوجود آمده کنترل نشوند و از مقدار خیز مجاز دال تجاوز کنند به مرور زمان سازه دچار آسیب و خرابی های فراوانی می گردد که علاوه بر ایجاد ظاهری نامطلوب سبب کاهش ایمنی سازه می گردد لذا ضروری است اقداماتی جهت کنترل خیز دال ها صورت بگیرد. دال ها عموما در اثر نیروهای اعمالی از جانب بارهای ثقلی مرده و زنده ایجاد می شوند که به مرور زمان سبب افت کیفیت سازه و ایجاد خیز در المان مربوطه می شود. خیز ایجاد شده در دال خود را به شکل تغییر شکلی در وسط المان نشان می دهد و باید آنرا کنترل و ترمیم کرد تا به مقدار خیز مجاز تعیین شده در آیین نامه برسد.


علل کنترل خیز دال
۱-افزایش زیبایی ظاهری درون سازه
۲-تامین امنیت و آسایش ساکنین
۳-پیشگیری و اصلاح اختلال در عملکرد اجزای سازه مثل درها و پنجره ها
۴-اصلاح آسیب دیدگی در اجزای غیر سازه ای ساختمان

ترمیم خیز دال با سیستم Fixcrete

ترمیم خیز دال به این روش با استفاده از بتن، ملات های ترمیمی بتن از هر دو نوع پلیمری و اپوکسی انجام می شود. برای ترمیم دال های بتنی یا بخشی از آن با استفاده از سیستم Fixcrete (سیستم وصله ای) از طریق پاشیدن یا ریختن ملات بتن بصورت دستی انجام می شود. ترمیم خیز به این روش می تواند برای اجزای مختلفی انجام گیرد.

مزایای ترمیم خیز دال به روش Fixcrete

۱-افزایش ظرفیت باربری دال و بهبود وضعیت سازه
۲-طرح اختلاط متناسب با نیازهای بتن
۳-دارای قیمت اقتصادی و سهولت در اجرا
۴-دارای مقاومت بالا در برابر خوردگی و محیط های مستعد آسیب
۵-ترمیم خیز به روش Fixcrete و با استفاده از مواد پلیمری یک روش نوین محسوب می شود.
۶-امکان استفاده از محصولات متنوع در اصلاح خیز دال به روش Fixcrete

نحوه ی ترمیم خیز دال بتنی به روش Fixcrete

۱-تعبیه جک و سیستم های بالابر
۲-ایجاد تراش های نرم در روی سطوح
۳-دریل و ایجاد سوراخ در سطوح برای پکرگذاری
۴-پاکسازی حفرات ایجاد شده در مرحله ی قبل
۵-تزریق رزین اپوکسی از طریق پکر های تعبیه شده به درون ترک های موجود

ترمیم خیز دال با سیستم Fibraone

در ترمیم خیز به این روش از الیاف FRP و کامپوزیت های پلیمری برای ترمیم و مقاوم سازی استفاده می شود. در اصلاح و ترمیم خیز دال به این روش می توان از الیاف کربن، الیاف شیشه و سایر مصالح کامپوزیتی استفاده کرد. مصالح مورد استفاده در این روش دارای استحکام بالا و وزن پایینی هستند. سیستم Fibraone علاوه بر ترمیم خیز دال در سایر بخش های سازه نیز کاربرد دارد و می توان با استفاده از این روش علاوه ترمیم و مقاوم سازی ساختمان نسبت به افزایش ظرفیت آنها نیز اقدام کرد.

مزایای ترمیم خیز دال به روش Fibraone

۱-وجود طیف گسترده ای از الیاف FRP در اصلاح خیز دال به این روش
۲-استفاده از روش Fibraone بدلیل استفاده از مصالح کامپوزیتی و ویژگی های به خصوص آنها یک روش نوین محسوب می شود.
۳-عدم افزایش بار مرده به المان های سازه در این روش
۴-قابلیت حفظ معماری سازه در ترمیم خیز دال به روش Fibraone
۵-دارای قیمت اقتصادی
۶-قابلیت افزایش مقاومت سازه نسبت به خوردگی و عوامل شیمیایی
۷-امکان پیشگیری از بروز ترک در بتن علاوه بر ترمیم خیز دال با ایجاد استحکام کششی

خیز دال در آیین نامه

در ادامه به بررسی و تحلیل بندهای آیین نامه ی مربوط با کنترل خیز در دال ها خواهیم پرداخت.

۱)کنترل خیز دال بتنی یک طرفه ی توپر و سقف تیرچه بلوک
به منظور کنترل خیز دال های یک طرفه بتن آرمه و سقف تیرچه بلوک طی فرآيند طراحی در ایران از جدول ۹-۱۷-۲ مبحث نهم استفاده می شود. معمولا مهندسین و مجریان با جایگذاری چندین عدد متعارف و اجرایی در روابط ذکر شده به این نتیجه می رسند که عمدتا عمق تیرها و ضخامت سقف های تیرچه بلوک به دلایل سازه ای بسیار بیشتر از مقادیر محاسبه شده در این جدول است بنابراین کنترل خیز در آنها الزامی نمی باشد


. البته این استدلال به اشکالاتی همراه است چرا که دو صفحه پیش از این جدول در بند ۹-۱۷-۲-۵-۳، برای استفاده از ان شروطی در مبحث نهم قرار داده شده است که به شرح زیر است:



از طرفی عموما با توجه به سطح کیفیت نامناسب ساخت و ساز، تامین شروط این بند در بسیاری از مواقع عملا غیرممکن است. چرا که در صورت ارائه ی دیتیل هایی توسط طراح به منظور تفکیک اجزای سازه ای از غیرسازه ای، نمی توان از رعایت دقیق آنها مطمئن بود. برای حل این چالش دو راه پیش روی مهندسین قرار دارند که در ادامه به آن اشاره می کنیم:

الف)به منظور کنترل تغییر شکل اجزای سازه از نرم افزارهای مخصوص استفاده می شود که فرآیندی زمان بر است بنابراین به منظور پیشگیری از صرف زمان زیاد در پروژه ها بزرگ می توان تنها تغییر شکل اجزای بحرانی سازه را مد نظر قرارداد. منظور از اجزای بحرانی، المان هایی است که تحت فشار نیروهای غیرعادی قرار می گیرند یا از طولانی بیشتری برخوردارند.

ب)کمیته ی ۴۳۵ انجمن بتن آمریکا یک جدول به منظور تعیین عمق یا ضخامت حداقل در مواردی از این قبیل ارائه داده است که به شکل زیر است. بنابراین در صورت استفاده از آن حتی در شرایطی که نازک کاری یا پارتیشن های آسیب دیده به تیر یا دال متصل باشند، نیازی به کنترل خیز نخواهد بود.



۲)کنترل خیز در دال های دو طرفه
مبحث نهم مرتبط به کنترل خیز در دال های دو طرفه در بند ۹-۱۷-۲-۶-۳، دال های دو طرفه را به دو نوع فاقد تیر میانی و متکی بر تیر تکیه گاهی تقسیم کرده است که در بند ۹-۱۷-۲-۶-۴ و ۹-۱۴-۲-۶-۵ به ترتیب به آنها پرداخته شده است.



مبحث نهم برای کنترل خیز هر یک از انواع دال های دو طرفه، یک جدول ارائه کرده است که در صورتی که حداقل ضخامت آمده در آن رعایت شود می توان از کنترل خیز صرف نظر کرد. این جدول برای هر یک از دال های دو طرفه به شرح زیر است:

الف)برای دال های فاقد تیر میانی:




خیز مجاز دال های و تیرها برای کنترل در نرم افزار