مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ
مقاوم سازی ساختمان بدون یکی از موارد مورد بحث در فرآیند
مقاوم سازی ساختمان قدیمی است که معمولا بدون رعایت ضوابط و دستورالعمل های ساخت و ساز بنا شده اند. این سازه ها فاقد سیستم باربری جانبی بوده و بنابراین لازم است که اقدامات مربوط به مقاوم سازی آنها در دستور کار قرار گیرد. شناژها بخش مهمی از فونداسیون محسوب می شوند و نقش اصلی را در اتصال فونداسیون ها به یکدیگر ایفا می کنند و به کمک آنها نیروی حاصل از وزن سازه به شکل یکسان به زمین منتقل می شود. شناژها در انواع عمودی، افقی، مورب، شناژ مخفی و تایم بیم وجود دارند. پیش از هرگونه اقدامی برای سازههای بدون شناژ در ابتدا لازم است نسبت به
تعیین مقاومت ساختمان و بررسی ضرورت مقاومسازی آن اقدام شود سپس در صورت نیاز، تهمیداتی در راستای توزیع نیروی برای مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ در دستور کار قرار گیرد. در ادامه به توضیح مختصری درباره انواع شناژها و تاثیر آنها در سازه می پردازیم:
۱-شناژ افقی: شناژهای افقی با اتصال ستون های فونداسیون به یکدیگر و توزیع نیروهای وارد بر پی مانع اعمال متمرکز شدن فشار در یک بخش از ستون ها می شود. شناژ افقی نقش مهمی در تحمل نیروهای کششی وارد بر سازه و نیروهای اعمال شده از طرف ستون های عمودی دارد. بنابراین در فرآیند مقاوم سازی ساختمان های بدون شناژ کلاف های افقی از اهمیت بالاتری برخوردارند.
۲-شناژ عمودی: شناژهای عمودی به همراه شناژهای افقی مورد استفاده قرار می گیرند. شناژهای عمودی معمولا در ساختمان های چند طبقه کاربر دارند که از بالا به شناژ افقی و از پایین به پی متصل می شوند. براساس استانداردهای موجود حداقل و حداکثر عرض آنها به ترتیب ۲۰ و ۲۵ سانتی متر در نظر گرفته می شود.
۳-شناژ مورب: برای
مقاوم سازی ساختمان باید از شناژ مورب به همراه شناژ افقی استفاده شود. در اجرای این شناژ، عملیات کاشت میلگرد از پشت ساختمان صورت گرفته و تا ناحیه پشت تحتانی پی ادامه خواهد داشت. بنابراین مهارسازی کنف سازه با اتصال اصولی شناژ صورت خواهد گرفت.
۴-شناژ مخفی یا تای بیم:پشناژ مخفی معمولا در دهانه
هایی با طول بیش از ۴ متر و با هدف افزایش صلیب ساختمان اجرا می شوند.
راهکارهای مقاوم سازی ساختمان های بدون شناژ
در ادامه به برخی از روش هایی که می تواند عدم وجود شناژ را در سازه های قدیمی تا حدی جبران کند خواهیم پرداخت.
۱-مقاوم سازی ستون ساختمان بدون شناژ
با توجه به اینکه بسیاری از ساختمان های بدون شناژ قدیمی محسوب می شوند، انتظار می رود ستون ها نیز از مقاومت لازم برخوردار نباشند. بنابراین می توان با
مقاوم سازی ستون به روش های مختلف سبب افزایش مقاومت برشی، پیچشی و خمشی آنها شده و بدین ترتیب بهبود عملکرد ستون را در برابر زلزله و اعمال نیروهای مختلف تضمین کرد. علاوه بر این استفاده از نبشی در نواحی بالا و پایین تیر می تواند با
تقویت اتصالات سازه مانع از فرو ریزش سقف شود. در چنین شرایطی برای اتصالات خورجینی می توان از ورق های زیرسری و روسری به عنوان روشی مناسب برای مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ استفاده کرد.
۲-مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ به کمک اتصالات
در برخی از ساختمان های بدون شناژ ممکن است از اتصالات خورجینی تیر به ستون استفاده کرده باشند. در چنین شرایطی تیرها به شکل یکسره و در یک راستا از دو طرف ستون ها عبور داده می شوند. با توجه به عملکرد ضعیف چنین اتصالاتی در برابر زلزله، خطر فرو ریزش سازه چندین برابر خواهد شد. برای حل این مشکل می توان از دو نبشی در نواحی فوقانی و تحتانی سازه استفاده کرد. توصیه می شود نبشی فوقانی کوچکتر از نبشی تحتانی در نظر گرفته شود تا به عملکرد هرچه بهتر سازه کمک شود.
۳-مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ با ژاکت بتنی
یکی از روش های مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ استفاده از
ژاکت بتنی است. در این روش
بتن ضعیف در اجزای ساختمان به کمک میلگردهای فولادی طولی، خاموت های بسته و بتن تقویت می شوند. با استفاده از این روش می توان استحکام ساختمان های بدون شناژ را از طریق تقویت اجزای آن تأمین کرد. این روش معمولا برای
مقاوم سازی تیر، ستون و اتصالات مورد استفاده قرار می گیرد. و عدم نیاز به پوشش های ضد حریق در آنها، استفاده از این روش را به گزینه ای مناسب برای تقویت ساختمان بدون شناژ تبدیل کرده است.
۴-مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ با استفاده از مهاربند
یکی دیگر از روش های مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ، استفاده از مهاربند است. در این روش مهاربندها به شکل مورب اجرا شده و با افزایش مقاومت سازه در برابر نیروهای خارجی سبب
بهسازی لرزه ای ساختمان و افزایش انعطاف پذیری آن خواهند شد. علاوه بر مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ می توان از این روش در
تقویت ساختمان کج شده نیز بهره برداری کرد.
۵-مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ با FRP
مقاوم سازی با FRP یکی از راهکارهای تقویت ساختمان بدون شناژ است.
الیاف FRP به عنوان یکی از مصالح نوین صنعت ساختمان از مزایای زیادی نظیر مقاومت کششی بالا، وزن پایین و سهولت در نصب برخوردارند. این مصالح بدلیل مقاومت شیمیایی بالا مانع از
خوردگی بتن نیز خواهند شد. بدلیل ضخامت پایین این مصالح می توان آنها را گزینه مناسبی برای تقویت ساختمان های بدون شناژ در نظر گرفت چرا که
اجرای FRP هیچ اختلالی در معماری سازه ایجاد نکرده و وزن چندانی به آن اضافه نخواهد کرد. این مصالح انواع گوناگونی دارند که براساس نوع سازه و نظر کارشناسان می توان از ورقه ها یا
میلگرد FRP برای افزایش یا کاهش مقاومت خمشی و برشی سازه و جبران مقاومت از دست رفته دیوارها بهره برد.